Message from Probal Dasgupta to the 15 Dec 2008 conference at the Unesco Secretariat on "Esperanto: an equitable language"

Message from Probal Dasgupta to the 15 Dec 2008 conference on "Esperanto: an equitable language" (Unesco secretariat, Paris)

Ladies and Gentlemen,

It is a great privilege to be able to say a few words to you today. We thank the Polish Delegation and the Lithuanian Delegation for co-organizing with us this conference on "Esperanto: an equitable language" which flags off the birth sesquicentenary of the initiator of Esperanto, Lejzer Ludwik Zamenhof. It is natural for this conference to keep in view the UN’s International Year of Languages 2008 and International Year of Reconciliation 2009, as well as Unesco’s International Year of Linguistic Rights Awareness 2009. This is evidently a moment at which the themes of language rights and of peace and reconciliation converge – on the pioneering figure of Zamenhof, who saw working towards a linguistically equitable world as an important precondition for peace and reconciliation.

As you surely know, Unesco was institutionally responsible for putting Esperanto and its initiator Zamenhof on the world’s official cultural map. However, in 1954, at the moment of Unesco’s Montevideo resolution that brought Universal Esperanto Association into the UN system – or in the Zamenhof centenary year 1959 – or even in 1985, when Unesco reaffirmed its positive appraisal of the Esperanto community’s contribution to intercultural understanding – the international community had not yet fully realized what Zamenhof’s pioneering work would mean for the rest of us.
If I may consider the content side first, only in recent years has the international community begun to realize that economic disparities alone do not underpin resentment, hostility and war; that unequal access to linguistic, cultural and cognitive resources affects human well-being and international stability; that conserving linguistic and biological diversity on this planet is essential for a non-macdonaldized future. These realizations formed the core of Zamenhof’s message and drive the Esperanto movement’s agenda to this day.

To move from content to form, the civil society initiative that Zamenhof launched – the Esperanto movement – did not simply address the system of nation-states at the level of lobbying. His initiative nurtured a community based on shared cultural values, cherishing an alternative life-style not driven by consumerism, and opposed to any blind endorsement of nation-states and their agendas. It is now widely recognized that the work of cherishing values vital for the qualitative future of life on this planet calls for civil society leadership at the international level. Correspondingly, the international community – and Unesco in particular – are moving towards a reconfiguration that gives civil society voices equal time in public policy decision-making.

Thanks in large part to the effort led by Unesco throughout 2008, the public today understands more clearly the importance of conserving endangered and marginalized languages and protecting the interests of their speech communities. This is as you know an issue that the Esperanto movement has been intimately concerned with since Zamenhof’s time. In the context of Universal Esperanto Association’s activities on this front – work done jointly with Unesco since 1954 – I would like briefly to underline three points.

First, UEA’s approach to issues of equity has not been one of disruptive, complaint-focused agitation designed to upset the work of others. Esperantists have been among the crucial architects of the positive approach based on rights and entitlements. A young Australian diplomat, the Esperantist Ralph Harry, wrote the first draft of the Universal Declaration of Human Rights on the basis of which the final text of the declaration was negotiated. UEA adopted human rights provisions in its constitution in 1947, a year ahead of the UDHR itself. We make a point of being part of the solution rather than part of the problem. It gives us pleasure to note that civil society activism in general is now moving towards rights and entitlements.

One of the entitlements of the world public is equitable access to the cultural and literary heritage of humankind. UEA, in response to Unesco’s call for concrete steps to promote intercultural understanding, sponsored a book publication programme from 1961 onwards – the East-West series. This particular basket of major translations is emblematic of the much larger set of translations available in Esperanto in general. The point to note, and this is my second point, is that the set of translated cultural texts published in Esperanto is apparently the most equitable set of translations available in any single language today. Public opinion in the Esperanto community actively backs equitably distributed translations as a goal, unlike the community of publishers or readers in English or French or German.

My third and last point has to do with public policy research. When UEA realized that sociolinguistics on its own would not take up the serious study of language choice in public policy any time soon, its academic wing, the Research and Documentation Centre, launched the journal Language Problems and Language Planning, which since 1969 has successfully established language policy research as a major scholarly endeavour with educational and political teeth. This is a domain where UEA works closely with educationists, linguists, political scientists, economists and other stakeholders who do not share our interest in Esperanto. We work for the interests of all the speech communities of the world, not just for the dissemination of Esperanto. Ladies and gentlemen, it is no accident that our top poets tend to be speakers of Hungarian or Icelandic or Catalan. You should think of the community of Esperanto speakers are a sort of caucus or coalition representing these interests. I end by thanking you for taking time out to give us a hearing at this crucial juncture – when the international community has placed serious and fair management of the linguistic and cultural resources of humankind on its practical agenda. It is a great pleasure for us to work with you all.

Mesagxo al la Zamenhof-taga konferenco en la pariza sidejo de Unesko

Mesagxo de Probal Dasgupta al la pariza konferenco 15 dec 2008 pri 'Esperanto: egalrajteca lingvo'

Sinjorinoj kaj sinjoroj,

Estas granda privilegio povi adresi al vi kelkajn vortojn. Ni dankas al la pola delegacio kaj al la litova delegacio, kiuj kunorganizis kun ni cxi tiun konferencon pri 'Esperanto: egalrajteca lingvo' sur la sojlo de la centkvindekjara jubileo de la iniciatinto de Esperanto, Lejzer Ludwik Zamenhof. Cxi tiu konferenco pontas inter du UN-jaroj – la Internacia jaro de lingvoj 2008 kaj la Internacia jaro de interpacigxo 2009 – kaj ankaux la Internacia jaro de lernado pri lingvaj rajtoj 2009. Ni trovas nin evidente cxe momento, en kiu la temoj de lingvaj rajtoj, de paco kaj de interpacigxo konvergxas – sur la pioniran figuron de Zamenhof, al kiu la strebado al lingve egalrajta mondo sxajnis nepra premiso por la paco kaj interpacigxo.

Kiel vi sendube scias, meti Esperanton kaj gxian iniciatinton Zamenhof sur la oficialan kulturan mapon de la mondo estis institucia atingo gxuste de Unesko. Tamen, en 1954, kiam Unesko prie rezoluciis dum sia konferenco en Montevideo – aux tempe de la centjara jubilee de Zamenhof en 1959 – aux ecx en 1985, kiam Unesko reemfazis sian pozitivan takson pri la kontribuo farita de la Esperanta komunumo al la interkultura komprenigxo – la internacia komunumo ankoraux ne plene konstatis, kion signifos por ni cxiuj la pionira laboro de Zamenhof.

Se mi rajtas komenci sur la enhava flanko, nur en la lastaj jaroj la internacia komunumo komencis kompreni, ke ne nur la ekonomiaj malegalecoj spronas rankoron, malamikemon kaj militon; ke la malegala aliro al la lingvaj, kulturaj kaj intelektaj rimedoj negative efikas sur la homan bonfarton kaj la internacian stabilecon; ke konservi la lingvan kaj vivan diversecon de la planedo estas nepre por ke la estonteco ne estu makdonalda. Cxi tiuj komprenoj estis kernaj al la mesagxo de Zamenhof kaj animas gxis hodiaux la tagordon de la Esperanta movado.

Se mi transiru de la enhavo al la formo, la civilsocia iniciato lancxita de Zamenhof – la Esperanta movado – ne simple lobie turnis sin al la nacisxtatoj. Lia iniciato vartis komunumon, kiu bazigxis sur komunaj kulturaj valoroj, flegas alternativan vivstilon nekonsumisman, kaj kontrauxas blindan akceptadon de la tagordoj de nacisxtatoj. Estas hodiaux vaste agnoskate, ke la laboron flegi la valorojn neprajn por la kvalita estonteco de la surtera vivo povas tauxge fari sur la internacia nivelo nur koalicio gvidata de civilsociaj agantoj. Kongrue kun tio, la internacia komunumo – kaj specife Unesko – evoluas al reagordo, kiu donas al la civilsociaj vocxoj egalan rolon en la decidado pri la publikaj strategiaroj.

Grandparte danke al la fortostrecxo, kiun gvidis Unesko tra la tuta 2008, la publiko hodiaux pli klare komprenas la gravecon konservi la riskigxintajn kaj margxenigitajn lingvojn kaj protekti la interesojn de iliaj parolkomunumoj. Kiel vi scias, jen demando, pri kiu la Esperanto-movado kerne okupigxas jam de la tempo de Zamenhof. En la kadro de la cxi-sektora agado de Universala Esperanto-Asocio – kuna agado kun Unesko ekde 1954 – mi volus mallonge substreki tri punktojn.

Unue, la aliro de UEA al demandoj rilate la malegalecon ne sekvas metodon de malordiga, plendo-kria agitado kun la celo gxeni la laboron de aliaj. La esperantistoj cxiam trovigxis inter la cxefaj arkitektoj de la pozitiva aliro, laux kiu prioritatas la rajtoj kaj disponigendoj. Juna auxstralia diplomato, la esperantisto Ralph Harry, verkis la unuan malneton de la Universala Deklaracio de Homaj Rajtoj, surbaze de kiu oni gxismarcxandis la finan tekston. UEA formale akceptis statuterojn pri homaj rajtoj jam en 1947, unu jaron antaux la UDHR mem. Al ni gravegas esti parto de la solvo kaj ne parto de la problemo. Ni notas kun plezuro, ke la civilsocia aktivismo gxenerale nun evoluas al la rajtoj kaj disponigendoj.

Interalie disponigendas al la monda publiko egala aliro al la kultura kaj literatura heredajxo de la homaro. UEA, reage al la uneska alvoko pri konkretaj pasxoj por antauxenigi la interkomprenon kulturan, egidis ekde 1961 libroeldonan programon – la serion Oriento-Okcidento. Tiu cxi specifa korbo da pintaj tradukoj tipe ekzemplas la multe pli grandan tradukaron disponeblan en Esperanto. Mia dua punkto estas, ke la tradukitajxaro aperinta en Esperanto estas sxajne la plej ekvilibre multfonta tradukaro havebla en iu ajn lingvo hodiaux. La publika opinio en la Esperanta komunumo aktive apogas ekvilibre multfontan tradukaron kiel celon, diference de la eldonantaro aux legantaro en la angla aux la franca aux la germana.

Mia tria kaj lasta punkto temas pri la esploroj pri la publika strategiaro. Kiam UEA rimarkis, ke la socilingvistoj de si mem ne baldaux komencos la seriozan esploradon pri la lingvo-elektoj en la publikaj institucioj, gxia sciencularo, la Centro de Esploro kaj Dokumentado, lancxis la revuon Lingvaj Problemoj kaj Lingvo-Planado, kiu ekde 1969 sukcesis establi la lingvo-politikon kiel gravan sciencan entreprenon kun solidaj efikoj sur la edukon kaj la politikon. Jen tereno, sur kiu UEA intime kunagas kun edukistoj, lingvistoj, politologoj, ekonomikistoj kaj aliaj samentreprenanoj, kiuj ne havas komune kun ni la intereson pri Esperanto. Ni laboras por la interesoj de cxiuj parolkomunumoj en la mondo, ne nur por la disvastigo de Esperanto. Sinjorinoj kaj sinjoroj, ne estas hazarde, ke niaj pintaj poetoj kutime parolas la hungaran aux la islandan aux la katalunan. Vi devus rigardi la komunumon de Esperanto-parolantoj kiel ian koalicion, kiu reprezentas la interesojn de la pli malgrandaj lingvoj. Mi fine dankas vin pro tio, ke vi trovis la tempon por auxskulti nin en tiu cxi grava momento – kiam la internacia komunumo metis sur sian praktikan tagordon la seriozan kaj justan mastrumadon de la lingvaj kaj kulturaj rimedoj de la homaro. Estas por ni granda plezuro labori kun vi cxiuj.